luns, 22 de maio de 2017

LABERINTO DE CARENCIAS, obra de teatro para rematar o curso


Despois de dous anos de traballo sobre Creta e o mto do Minotauro, sobre Teseo e Ariadna poremos  en escena no mes de xuño o día 17  para rematar este curso a obra:

LABIRINTO DE CARENCIAS 
metáfora dos medos


    O mito do Minotauro é unha reflexión acerca do medo, pero tamén e, no noso caso así o quixemos interpretar, sobre as carencias de Ariadna e Teseo como seres que deben enfrontarse ao medo como adolescentes nunha sociedade cargada frustracións, un labirinto de encrucilladas, paredes sen portas que abrir ou pechar, sen ventás ao horizonte, unha sociedade con longos muros de incomprensión.

   A Ariadna do mito, era a filla do rei Minos da illa de Creta, irmá do Home touro que seu pai mantiña oculto no labirinto e ao que lle ofrecía vítimas dos atenienses como castigo pola morte do seu primoxénito. Ariadna entón rebélase e namorase de Teseo, o heroe ateniense , fillo do rei de Atenas que chega para matar ao monstro.  Cunha axuda inesperada, a de Ariadna e o seu valioso fío, Teseo logrará entrar e saír con vida do labirinto. O mito remata tras da morte do Minotauro coa fuxida de Creta da parella, pero  Ariadna finalmente vai ser abandonada nunha illa por Teseo no medio da viaxe de volta cara a Atenas. 

    Digamos que estes dous adolescentes atópanse nun deses momentos da vida transcendentais para ambos. Pero non son só unha Ariadna e un Teseo só.  Son 7 Teseos e Ariadnas, son infinitos... protagonistas desta relectura do mito do labirinto onde todos podemos ser Ariadna ou Teseo.

   Sempre usamos o mito para ler na sociedade claves que se cadra doutro modo non as vemos. Esa forma permítenos ser sensibles ante a crúa realidade coma os cegos. Somos cegos a tantas cousas diariamente!. Ademais da nosa experiencia con invidentes do Proxecto “ Sentir o mar”  deunos pé a crear unha ARIADNA CEGA que funciona de narradora atemporal de calquera Ariadna, en calquera sociedade, en calquera tempo sexa mitolóxico ou ben actual, axudounos a pasar do mito á realidade e viceversa.

    Os Teseos desta obra, que se levan a peor parte polos valores que defenden, son criticados duramente. Non son tan heroes, son máis ben  antes que vítimas, consecuencia dunha sociedade carente, e precisamente da súa relación é da que concluímos unha traxedia fragmentaria e compartida, a de un Teseo egoísta ante unha Ariadna solitaria, outro Teseo traidor e  unha Ariadna maltratada; un Teseo acosador e unha Ariadna acosada; un Teseo insolidario ante unha Ariadna refuxiada; un Teseo traficante e unha Ariadna adicta; un Teseo político embaucador entre unha Ariadna Rebelde e mais outra conformista.

    Así a pregunta que provocamos, o conflito ao que chegamos  é:  Outro mundo é posible ou vivimos no labirinto do medo sen solución?  Subliñamos logo unha visión pesimista como consecuencia do medo que nos atenaza a día de hoxe e é capaz de muros de incomprensión cada vez máis evidentes a ambos lados do mar.

   Nun xogo permanente entre o pasado e o presente, emerxen imaxes prestadas das atrevidas metáforas das montaxes da coreógrafa alemana Pina Baush. Incorporamos así símbolos  do pasado como o fío ata outros máis actuais indicadores, en gran medida, da intensidade das frustracións e das carencias nas que vivimos. Pasamos do fío que nos levou ante Asterión , o Minotauro,  á auga corrente que nos dilúe como seres débiles semellantes ao sucre ou vítimas dun trebón.

INTERVEÑEN :

ARIADNA CEGA: Iria Fazanes.

ARIADNA CLÁSICA: Lara Loira

MINOTAURO: Aarón Bon.

VÍTIMAS NO LABIRINTO: Antía Novegil, Camila Vilas.

ARIADNAS: Andrea Calvar, Erika Blanco, Paula Acuña, Mery Iglesias, Carla Martínez, Emily Cerqueiro,  Andrea Iglesias.

TESEOS: Manuel Alvariñas, Nicolás Area, Nicolás Simes,  Rodrigo Agraso, Antonio Guimeráns, Emilio Iglesias, Isaac Vázquez.

LUZ e SON: Pablo García Covas e Iria Fazanes.

ESCENOGRAFÍA: Darío Suárez.

TEXTO e DIRECCIÓN:  Héctor Silveiro

                                                   Aula de Teatro San Narciso

Tras da representación 17 de xuño do 2017

Algunhas fotos dos ensaios de Mery Iglesias 
















domingo, 21 de maio de 2017

A ROMA DOS DOCE CÉSARES

que retrata dende Xulio César a Domiciano o percorrido da Roma Imperial na época máis significativa do esplendor deste imperio, pero é unha crónica peculiar porque intenta en clave cuase que xornalística, ás veces mesmo achegándose ao xornalismos sensacionalista, plasmar os claros e escuros daquela trepidante sociedade escollendo como protagonistas aos máis destacados membros dirixentes da clase política romana daqueles tempos. Viviremos no seu texto intrigas de pazo, movemento de sables, asasinatos políticos e envelenamentos, odios e amores dimes e diretes dos máis famosos emperadores romanos. Unha lectura recomendable para quen guste deste tipo de narracións históricas. Lembremos que o gran novelista Robert Graves tirou moitísimos datos deste autor.

A CAÍDA DO IMPERIO ROMANO
Tradicionalmente o Imperio divídese en dous períodos: o Principado e o Dominado. Princeps, significa o primeiro ou principal, iso é o que era o emperador, o principal cidadán de Roma. É o nome que se designa ao goberno de Octavio Augusto e os emperadores que o sucederon, unha etapa de asentamento das conquistas namentres o Senado vai perdendo atribucións. Nun primeiro momento a sucesión será dinástica, é dicir, dentro da mesma familia, pero a partir do 96 d.C. pasará a ser por adopción.

Tras o Principado xorde o Dominado. Comeza na época do emperador Diocleciano, e Dominado (que vén de dominus, é dicir, o emperador considerado o "señor, o dono" dos seus súbditos) significará a orientalización do Imperio. Os problemas nas fronteiras comezan a dar serios problemas sobre todo polo empuxe dos pobos xermánicos e Diocleciano decide dividir en dous o territorio (Oriente e Occidente) cun emperador en cada parte que a súa vez escollería un axudante (era a Tetrarquía 284-305 d.C.) O sistema non funcionou moi ben porque volveuse a unir todo o imperio con Constantino, emperador coñecido tamén por desprazar a capital de Roma a Constantinopla (cidade de Constantino ubicada na antiga Bizancio) e por proclamar a liberdade de cultos no 313, unha reforma relixiosa que puxo punto final da persecución do cristianismo, unha relixión que cada vez ía tendo maior aceptación entre as clases altas de Roma. Foi o seu sucesor Teodosio que implantou como oficial o cristianismo. Á morte deste emperador divídese o imperio definitivamente en dous territorios(Oriente e Occidente).

Causas internas e externas son as que se esgrimen á hora de explicar porque se foi abaixo o Imperio que nacera despois das guerras civís ocasionadas á morte de César e que remataron tras proclamarse Octavio Augusto imperator no ano 27 a. C. O imperio dende o século III d. C. sufrirá unha serie de crises que irán debilitando a súa coherencia. As guerras de conquista con Adriano finalizaron e ao complexo entramado militar de Roma só lle quedaba defender as súas bastas fronteiras, especialmente as centroeuropeas da presión dos denominados pobos bárbaros e procurar que non provocasen disturbios os milleiros de escravos, alí onde estaban concentrados en maior número (os latifundios do sur de Hispania ou de Italia).
As vías romanas que se estendían por todo o imperio, así como os campamentos e as lexións distribuídas estratexicamente non permanecerán sempre iguais. Precisamente por ser o Imperio un amplo territorio que administrar e vixiar houbo que desprazar cada vez máis tropas cara o Norte, onde a os problemas cos pobos bárbaros eran continuos, descoidando os latifundios do Sur onde os escravos facían das súas ou ben eran liberados porque os amos, xa fose por influencia do cristianismo ou por evitar problemas, preferían darlles a liberdade e ofrecerlles terras para cultivar a cambio dunha parte da colleita (un sistema de producción que preludia a Idade Media. Outros feitos son tamén un anuncio destes novos tempos: o emperador considérase autoridade relixiosa).
Os Hunos capitaneados por Atila empézanse a mover cara ao Occidente atraídos pola riqueza de Roma. Pero serían os godos de Alarico os primeiros en asaltar Roma no ano 410 axudados por 40000 escravos que lle abriron as portas da cidade. A mediados do século V gran parte do Imperio xa estaba nas mans dos bárbaros, e foi un xefe xermano Odoacro, quen depuxo ao derradeiro emperador Rómulo Augústulo, un mozo de tan só trece anos, era o ano 476 d. C.


Ás causas externas, a presión das tribos bárbaras que se introduciran en algunha ocasión como aliadas para controlar a outros pobos inimigos e logo pasan a ocupar ou comprar territorios (como é o caso do pobo xermano dos Suevos que se instalaron na Gallaecia, unha provincia romana ata que foi vendida polo emperador momento no que se consolidará o primeiro reino medieval Europeo) temos que engadirlle pois a manumisión dos escravos por motivos relixiosos, a falta de control sobre os que aínda o seguían sendo.


xoves, 18 de maio de 2017

LÍRICA GRECOLATINA (II) CATULO

VIVAMVS, MEA LESBIA, ATQVE AMEMVS 
Vivamos, miña Lesbia  e amemos
RUMORESQVE SENVM SEVERIORVM
 e os rumores dos vellos máis severos
OMNES VNIVS AESTIMEMVS ASSIS.
todos estimemos un céntimo.

SOLES OCCIDERE ET REDIRE POSSVNT
Os soles poden morrere volver a nacer
NOBIS, CVM SEMEL OCCIDIT BREVIS LVX,
Nós, cando dunha vez, morra a breve luz,
NOX EST PERPETUA UNA DORMIENDA.
unha noite perpetua teremos que durmir.

DA MI BASIA MILLE, DEINDE CENTVM,
Dame mil bicos, logo un cento,
DEINDE MILLE ALTERA, DEIN SECVNDA CENTVM,
logo outros mil, logo, de segundas, un cento,
DEINDE VSQVE ALTERA MILLE, DEINDE CENTVM.
logo ata outros mil, logo un cento.
DEIN, CVM MILIA MULTA FECERIMVS,
Despois, cando unha morea de miles teñamos,
CONTVRBABIMVS ILLA, NE SCIAMVS
trabuquémolos para que non saibamos
AUT NEQVIS MALVS INVIDERE POSSIT
ou para que ningún malfadado poida envexarnos

CVM TANTVM SCIAT ESSE BASIORUM.
ao saber cantos bicos houbo.
                                                                 Carmina Catuli, V.

Catulo, un poeta do século I a.C. que amaba a Lesbia e compuxo poemas como este do que dispoñemos numerosísimas versións na rede. Aquí deixamos tres:




Lían ambos a Safo. De aí que Catulo chame a súa amante Lesbia, é dicir, amiga da poeta de Lesbos do século VII a.C. pero a relación amorosa volveuse tormentosa e finalmente rachou:


Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris.
Nescio, sed fieri sentio et excrucior.
                                         Carmina Catuli LXXXV

Odio e amo. Quizás preguntes por que fago isto.

Non o sei, pero sinto que así ocorre e martirízame.



HORACIO: É, sen dúbida, un autor afortunado ao que se lle asocia cos tópicos literarios máis coñecidos como son: o "carpe diem" ou o " beatus ille", temas recorrentes (xa usados polos autores gregos) que se fixeron populares e foron imitados polas literaturas europeas posteriores a partir das súas Odas e Épodos.

Efectivamente, Virxilio, que ademais de A Eneida, tamén foi autor das Xeórxicas, escribira este verso;
"Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus" ( Georg. III 284)
  "Foxe entrementres, foxe irreparable o tempo"

nacendo así o tempus fugit, un dos tópicos máis coñecidos da literatura universal que está intimamente asociado ao carpe diem  do noso Horacio :


"Carpe diem, quam minime credula postero" (Oda I , 11)
" Aproveita o día, non confíes no mañá"

HORACIO E OVIDIO

Tamén Horacio puxo en criculación outro tópico o beatus ille  que aparece nos Épodos:

Beatus ille qui procul negotiis... Felíz aquel que lonxe dos negocios...







evoca este tópico dalgún xeito outro moi frecuente na literatura antiga e moderna o locus amoenuso lugar ideal que foi esencial na poesía bucólica ou pastoril.





O poeta Horacio deixou dito non omnis moriar: non morrerei por enteiro! nunha das súas Odas:

Exegi monumentum aere perennius
regalique situ pyramidum altius,
quod non imber edax, non aquilo impotens
possit diruere aut innumerabilis
annorum series et fuga temporum.
Non omnis moriar, multaque pars mei
vitabit Libitinam: usque ego postera
crescam laude recens, dum Capitolium
scandet cum tacita virgine pontifex:
Dicar, qua violens obstrepit Aufidus
et qua pauper aquae Daunus agrestium
regnavit populorum, ex humili potens
princeps Aeolium carmen ad Italos
deduxisse modos. Sume superbiam
quaesitam meritis, et mihi Delphica
lauro cinge volens, Melpomene, comam

Carm. III 30

Efectivament, non morreu de todo. O uso actual dos tópicos está máis que vivo vexamos un par de exemplos:










OVIDIO: É un autor que xa coñecemos polas súaMetamorfoses, un conxunto de relatos míticos escritos en verso que describen os cambios ou transfiracións sufridas polos deuses, heroes ou heroinas dende as orixes dos tempos até os días que emerxe o imperio romano baixo Octavio Augusto. é un conxunto de historias de carácter épico tan singular que conservou ademais de coñecidos mitos escritos por autores gregos algúns que só a través del chegaron ao snoso días como é o caso do fermosísimo mito de Píramo e Tisbe:

Pero Ovidio tocou todos os xéneros dun xeito moi orixinal, escribiu as Heroidas cartas de amor en verso das mulleres da mitoloxía cuxos amores non foi correspondido: Helena, Penélope, Ariadna... e fíxose famoso grazas a un libro de amor , pero como se fose un tratado didáctico de como seducir  á persoa amada ( home e muller) e conservar o seu amor no Ars Amandi (arte de amar) compuxo fermosos poemas de amor en Amores ou Remedia Amoris. Coñezamos algún dos seus textos:







Un certo escándalo provocou na Roma de Augusto estes poemas atrevidos que foron o pretexto, pero non a causa real dun desterro do autor que morrería lonxe de Roma na afastada Tomis (unha cidade da Romania romanizada) onde compxo  Tristia onde expresa a soidade e o desespero por non poder volver a Roma, suplicando ao emperador o seu perdón.



LÍRICA GRECOLATINA (I): SAFO

Páréceme semellante aos deuses
 o home que fronte a ti se senta
 e escoita á túa beira as túas doces palabras
e o teu sorriso encantador;
e iso é o que no meu peito conmoveu o meu corazón
mírote ao punto e xa non podo
 articular palabra.
Trábaseme a lingua
e, ao punto, un sutil lume corre baixo a miña pel;
non vexo cos meus ollos, zúmbanme os oídos
 invade unha suor fría,
un estremecemento apodérase de min
 da cor da pálida herba quedo
 e ao bordo mesmo da morte
 paréceme estar.
                                                                                                             Safo, Poesías, 39D
Safo de Lesbos é unha poeta do século VII a.C.











Outros poetas da Grecia antiga:

Anacreonte

domingo, 7 de maio de 2017

COMO VIVÍAN OS ROMANOS/AS


Ademais do libro como primeira referencia recomendada no stemas 6 " As etpas da vida" e 7 " A vida cotiá" podedes consultar para desenvolver as actividades os distintos vídeos e enlaces para complementar e ampliar que colgamos a continuación.  





Para procurar información na rede podes consultar:



- Gallaecia Romana: Lucus Augusti alto imperio e no baixo imperio

- Hispania Romana: Numancia (a conquista)  MéridaCorduba


ou Tarraco  ou un enterramento en Edeta

COMO VIVÍAN OS GREGOS/AS

Ademais do libro da aula (tema 6 "As etaps da vida" e 7 "A vida cotiá" especialmente) como primeira consulta orientativa podes ampliar coñecementos en multitude de entradas que atoparás na internet:


Na rede tamén podemos atopar moita información en pequenos vídeos sobre o esencial da educación na Grecia antiga contrastando ademais os modelos de Atenas e Esparta, vexamos un par de breves exemplos:











sábado, 6 de maio de 2017

ATENAS VERSUS ROMA


Atenas fora a cidade máis importante da antigüidade no século V a.C., pero tras perder a Guerra do Peloponeso con Esparta e aparecer en escena os macedemonios, Filipo e o seu fillo Alexandre, os gregos quedaron supeditados a eles ata que emerxe o poder de Roma, que, a pesar das loitas internas, soubo constituírse nun imperio, o máis poderoso da época, ao longo de 500 anos.  O desenvolvemento de Roma foi logo ben distinto do de Atenas.
Tras das guerras Púnicas de Roma contra Cartago, Roma volverá a mirada cara á Hélade, aínda que os contactos cos gregos viñan de vello polas colonias que estes tiñan no sur da Península Itálica, Grecia será conquistada como ponte de expansión cara ao Mediterráneo oriental convertindo en provincias romanas Macedonia, Grecia que foi conquistada no 197 a.C. No ano 196 a. C., tras derrotar a Filipo V de Macedonia, Flaminino proclama retoricamente a liberdade dos helenos. É unha liberdade condicionada ao predominio romano, pero que proporciona  un respiro á esgotada Grecia continental: por fin unha certa pacificación permite, tras moitos anos de crise, reorganizar a economía e, con ela, os obradoiros artísticos. Unhas décadas despois, en Pidna (168 a. C.), cae vencido o rei Perseo de Macedonia, e as lexións romanas entran definitivamente en toda Grecia: agasallan a Atenas entregándolle o porto de Delos para axudala na súa reconstrución económica, pero, en cambio, deixan claro que non aceptan sublevacións e, para que sirva de escarmento, destrúen por completo Corinto (146 a. C.). Roma estab construíndo un novo Imperio. Logo virían Pérgamo, Bitinia, Siria, Cilicia, O Ponto, Xudea e as illas de Chipre e Creta. 

No transcurso desa expansión chegaría a Crise da República que coa figura de Xulio César verá transformarse Roma definitivamente nun gran imperio gobernada por emperadores.

 "Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit in agresti Latio."
 Grecia capturada conquistou ao seu fero conquistador e introduciu as artes no agreste Lacio.

Esta afortunada frase de Horario pode dar unha idea da visión que os romanos tiñan de Grecia e da súa cultura que entendían superior. Cando se estaba fundando Roma Homero e Hesíodo xa recitaran os seus versos épicos. Todos os autores clásicos viviron cando Roma estaba, digámolo así, na súa infancia.

 De feito para eles o grego era o idioma de prestixio e os máis ricos facíanse con escravos gregos para educar aos seus fillos no seu idioma. Sabemos que personaxes como Xulio César no seu proceso de formación intelectual pasaron un tempo nalgunha cidade de Grecia, como facían todas as persoas nobres. Os romanos cultos eran bilingües. Así veremos que non é estraño que un historiador latino do século I como Plutarco escriba seguindo o costume establecido en Roma para os historiadores, as súas biografías en grego. Este autor ademais concibiu no seu libro Vidas paralelas  unha curiosa comparación de coñecidas figuras gregas coas romanas partindo de características comúns. Por exemplo emparellou a Alexandre o magno con Xulio César e ao orador ateniense Demóstenes co romano Cicerón.


A pesar de todo houbo persoas que se resistiron a aprender grego, que practicaron unha reacción contraria á colonización cultural de Grecia como, por exemplo, o orador latino Catón. Roma, con todo non foi quen de superar culturalmente a Grecia, a concepción grega da vida non se impuxo en Roma. O que prevaleceu e se procurou manter e restaurar foi a antiga moral das matronas romanas. O luxo, o refinamento, unha sexualidade desinhiba sempre foron mal vistas en Roma.
Esa moral e costumes son as que reforzadas polo Cristianismo se impuxeron en Occidente e aínda hoxe nos falta certa alegría da vida que apreciamos en cambio noutras latitudes, xeralmente en Oriente.

venres, 5 de maio de 2017

ATENAS VERSUS ESPARTA

A pesar de funcionar ambas cidades grazas ao mesmo motor económico (o escravismo) no seu momento de maior esplendor, é dicir, o século V a.C. as dúas cidades presentan fórmulas de goberno e costumes ben distintas nas que paga a pena coñecer.









Cando loitaron xuntas souberon vencer aos grandes inimigos de Grecia, os Persas ou Medos, pero ese foi tamén o comezo dunha tensión entre ambas polis ao querer asegurar alianzas bélicas con outras polis a través das denominadas ligas ( a liga de Delos dirixida por Atenas e a liga do Peloponeso de Esparta ). Esta tensión vai derivar nun conflito autodestrutivo para ambas: A Guerra do Peloponeso. Esta guerra que tivo varias etapas entre treguas, fixo máis débiles ás cidades que finalmente serían sometidas polos tebanos e logo polos macedonios, Filipo e Alexandre, o Magno.