UN NOVO PROXECTO: GRETA E A LOITA CLIMÁTICA POLO PLANETA

 Imos realizar un novo proxecto que a quen o entregue ben realizado e no prazo previsto opterá unha porcentaxe importante da nota da próximo avance. 

O proxecto titulámolo GRETA E A LOITA CLIMÁTICA POLO PLANETA.

Constará como sempre dunha parte primeira de documentación e investigación sobre o Cambio Climático e sobre a figura de Greta Thunberg. Unha segunda parte que centraremos na análise de discursos e propaganda realizada por Greta sobre a Crise Climática do Planeta e finalmente, unha terceira parte creativa na que poderedes escoller entre diversas fórmulas de concluír este proxecto: un artigo de opinión,  unha crónica ou un anuncio audiovisual sobre Greta e a xustiza climática no planeta. 

1ª DOCUMENTACIÓN E INVESTIGACIÓN: Como facemos sempre o primeiro paso debe ser documentarse a fondo e realizar tarefas de investigación para poder preparar os distintos tipos de discurso persuasivo que pretendemos abordar na parte final deste proxecto.Imos logo procurar coñecer o necesario sobre o CAMBIO CLIMÄTICO e logo sobre a activista GRETA THUNBERG.

A) SOBRE A URXENCIA DO NOSO PLANETA: CAMBIO CLIMÁTICO: A seguir colgamos aquí un grupo de vídeos que che poden axudar a entender mellor a orixe ou as causas da Crise Climática, así como as consecuencias e solucións posibles:

 

B) COÑECEMOS A GRETA THUNBERG: Imos agora achegarnos a Greta Thunberg que en 2018 comezou unha loita pola xustiza climática moi particular e de gran transcendencia como comprobaredes: 

Greta fala de si mesma:  

En RTVE: Reportaxe sobre Greta.  

*Nota sobre este apartado: Sempre está aberta a posibilidade de afondar máis en cada tema polo que invitamos a que procures algunha información máis pola túa conta que lle poderá  dar maior valor ao teu proxecto,   

2ª OS DISCURSOS DE GRETA SOBRE A CRISE DO PLANETA: Como estamos na aula de oratoria imos analizar os seus discursos máis representativos:

A) Discurso na ONU: 

 Catro claves para analizar este discurso

CUESTIÓNS: Agora analiza ti as claves dos discursos: Estrutura (partes nas que se divide) Argumentos usados (lóxicos e emocionais)

B) ANÁLISE DA PROPAGANDA DA LOITA DE GRETA POLO EQUILIBRIO CLIMÁTICO NO PLANETA:

Cuestións:  Analiza os contidos e recursos persuasivos propios desta campaña propagandística desenvolta por Greta e os seus colaboradores,

3ª  O MEU/ O NOSO DISCURSO SOBRE GRETA E A XUSTIZA CLIMÄTICA NO PLANETA: Chegamos á parte creativa na que sobre este tema poderedes escoller entre tres posibles.(mínimo unha das tres) formatos de creación do voso discurso persuasivo: 

- Un artigo de opinión.

- Unha crónica. 

- Un anuncio audiovisual.

PRAZO DE ENTREGA: Na semana do 9 ao 13 de xaneiro do 2023.; 

Lembra que Greta non é a única en mobilizarse:pola xustiza climática do noso planeta: 

 

TIPOS DE DISCURSO PERSUASIVO

 Hoxe toca analizarmos os distintos tipos de discursos persuasivos que existen. Unha posible clasificación sería:

1- Discurso ou speach.

2- O artigo de opinión.

3- A publicidade

4- A propaganda

1- O DISCURSO ou SPEACH

Son conferencias, charlas de vendas, arengas políticas, discursos de homenaxe... que dirixido a un público teñen un fin persuasivo. Non teñen unha estrutura fixa responde logo á capacidade do orador e ás circunstancias nas que se dá a disertación, sen esquecer ás características dos receptores. 

Neste tipo de discursos as estratexias emotivas que apelan aos sentimentos son esenciais aínda que se empregarán tamén argumentos lóxicos. Existen varios subtipos dos que xa falamos: Discursos laudatorios,  xudiciais ou  deliberativos.

Vexamos un par de exemplos de temas diversos: 

a) Texto persuasivo: Non seredes das persoas que pensan que algúns idiomas son máis  difíciles ca outros? Lembrade que en realidade todos nacemos coa capacidade de aprender calquera lingua e que o grao de dificulatde dependerá da relación que teña a nosa lingua materna co idioma que se queira aprender, Un idioma novo sempre suma!

b) Tyrion toma o mando do exército: 

 Cuestións: Distingue nestes dous exemplos argumentos obxectivos e emocionais.

2-ARTIGO DE OPINIÓN

Nos medios de comunicación, ademais dos textos expositivos que aportan información obxectiva (as noticias) adoitan aparecer textos nos que se mestura a exposición de feitos coa opinión subxectiva. As columnas de opinión tamén admiten formatos diversos en medios como a Radio ou a Televisión.

Un exemplo: Un artigo de opinión sobre a publiciadade institucional sobre o 25 N. 

Cuestión: Tras ler atentamente o artigo de opinión localiza e diferenza no texto a exposición de feitos e a opinión subxectiva da autora do mesmo. 

3-A PUBLICIDADE

Ten como obxectivo a promoción dun produto para a súa venda. Esta finalidade comercial provoca a utilización de técnicas e recursos lingüísticos propios do texto argumentativo, pero con frecuencia  a verdade e a obxectividade aparezan debilitadas. Outra función da publicidade é a financiación os medios de comunicación nos que aparecen (sen a que estes non poden vivir) de aí a súa importancia pola súa omnipresenza na sociedade na que vivimos.

Normalmente seguen esta estrutura:

a) Gancho: parte máis visible que intenta captar a atención do receptor/a.

b) Corpo: Parte persuasiva onde adoita describirse o produto.

c) Slogan ou lema: Frase ou texto que pretende permanecer na memoria do consumidor/a.

No que respecta aos recursos lingüísticos da publicidade distinguimos: Gráficos (Tamaño da letra, por exemplo) léxicos (poden usarse siglas, neoloxísmos, estranxeirismos,...) semánticos (hipérbole, polisemia, metáfora, personificación...) morfolóxicos (oracións simples ou uso da segunda persoa,...)

Un par de exemplos para analizar:

 Analiza  primeiro estes dous anuncios.

- Identifica o gancho, o corpo e o lema.

- Distingue despois distintos tipos de recursos lingüísticos

Nota sobre este anuncio: Na campaña publicitaria de “Clorox Quitamanchas Blanco Supremo”, mencionábase que este produto se podía aplicar a “todo tipo de prendas”. Esta campaña tivo un gran éxito entre os consumidores  difundida mediante un vídeo en Youtube. Sen embargo, a etiqueta do produto explicaba que non pode ser usado en prendas de la e seda sen provocar danos. Moitos consumidores adquiriron o produto con falsas expectativas. Por iso, en novembro de 2020, el Instituto Nacional de Defensa de la Competencia y de la Protección de la Propiedad Intelectual (Indecopi) sancionou a Clorox Perú cunha multa de S/. 129,000 por incorrer en publicidade enganosa.

Nota sobre este anuncio: América Móvil e Telefónica foron sancionados por Indecopi ao difundir un anuncio en televisión coa mensaxe “Llévate gratis el iPhone 6 Plus de 16 GB entregando tu iPhone 5S”, pero non se mencionaron os termos e condiciones para acceder á promoción. Por elo, considerouse que omitiron información para xerar falsas expectativas e inducir ao erro aos consumidores. Ambas empresas recibiron en conxunto unha multa equivalente a S/ 629,985.50.

Este é un exemplo de que a publicidade debe ser clara, directa e precisa ao promocionar un produto, xa sexa para establecer condicións de uso ou advertencias.

4- A PROPAGANDA

 A propaganda é semellante á publicidade en canto ás características formais, pero o seu obxectivo non é comercial, é ideolóxico. Pretende conducir a un sector social cara a determinadas posturas sociais ou políticas. Apela aos valores e emocións do público establecendo unha ponte entre o receptor e a ideoloxía a promocionar. Neste tipo de comunicación tamén é frecuente o engano e a manipulación. 

Un par de exemplos: A cada 60 segundos morre unha especie!

Cartel de propaganda dos EE.UU. de América chamando aos cidadáns a alistarse
no exército tanto para a Primeira como para a Segunda Guerra Mundial.
O texto di: "Quérote a ti para o exército de Estados Unidos.
Puesto de reclutamiento más cercano."  

                       

Un dos exemplos máis sonados de propaganda política enganosa:

Cuestións: Despois de ver o vídeo anterior resume o seu contido respondendo as seguintes preguntas

- Semellanzas entre publicidade e propaganda.

- Diferenzas sinaladas entre ambos discursos persuasivos.

- Que perigos presentan unha e outra?

  A que tipo de discurso persuasivo cres pertence este vídeo? Argumenta as respostas.

 

Argumentos lóxicos e argumentos emocionais do discurso persuasivo

 

Un texto persuasivo ademais de trazos lingüísticos (que vimos nas entradas anteriores) presenta normalmente contidos lóxicos e contidos emocionais.

Un exemplo: Se quero convencer a un amigo de que me acompañe a Vigo para ver o alumeado do Nadal. Podemos intentar convencelo con argumentos obxectivos como: Vai haber moitas atraccións para compartir diversións, ou como no centro da cidade está a casa dos meus tíos,  podemos saír pola mañá para evitar atascos e comer alí... Pero tamén podes tentar persuadilo usando argumentos emocionais dicíndolle cousas como que el é o teu mellor amigo, que sería unha experiencia única ou que ti nunca o deixarías na estacada nunha ocasión coma esta...  

CONTIDOS LÓXICOS ou ARGUMENTOS OBXECTIVOS

Son os argumentos que usan a razón para defender unha tese. Opostos logo aos contidos emocionais. A retórica deixa as emocións en segundo plano ocupándose sobre todo da argumentación lóxica dos discursos persuasivos procurando centrarse na estrutura e presentación dos mesmos, pero os argumentos emocionais son tamén moi importantes como veremos.

Vexamos un exemplo de argumentación lóxica: 

 TESE: Defendemos que se retrase o accendido das luces de Nadal no noso concello para contribuír co aforro enerxético recomendable dada a crise enerxética na que estamos instalados.

PREMISA 1: (Esta  primeira premisa, a de partida, debe ser inconstestable partir dunha aprobación total ou maioríataria dos oíntes)  O planeta precisa dun control e dunha redución considerable do consumo de enerxías que utilizamos os seres humanos non sempre cun bo criterio.

PREMISA 2: Cada vez as campañas de Nadal do comercio se adiantan máis, o que inclúe o accendido das luces navideñas e un gasto enerxético que habitualmente é maior.   

PREMISA 3: Hai usos enerxéticos máis necesarios que os que precisan as decoracións navideñas destinadas tanto a incentivar ás compras como a crear un ambiente entrañable nas rúas, ás que se lles poden buscar alternativas para que incidan nun menor consumo enerxético sen ir en detrimento dos intereses antes citados.

CONCLUSIÓN: Polo tanto debemos e podemos levar a cabo un consumo máis racional, en primeiro lugar, reducindo os días nos que facemos uso deste alumeado especial,  á vez que procuramos atopar outras alternativas máis sostibles para estas actividades sociais tan arraigadas.

Cuestión:  Proba a escribir ti para defender esta mesma tese, os teus tres argumentos obxectivos ou lóxicos e mesmo unha conclusión.  

CONTIDOS ou ARGUMENTOS EMOCIONAIS

   Son os contidos que apelan ás emocións e aos sentimentos dos oíntes nun discurso persuasivo. Fundaméntanse non en razóns, senón en emocións como o medo, a alegría, a compaixón, a culpa...

A retórica non se ocupa normalmente do estudo das emocións na argumentación, mesmo ao falar das emocións trátaas de falacias. Pero como dixemos os argumentos emocionais tamén serven para persuadir.  

Construamos un exemplo a partir da tese anterior, a de retrasar o accendido das luces de Nadal usando tres estratexias habituais de carácter emocional:

-  O orador procura a empatía amosando a súa vulnerabilidade para que o auditorio entenda que fala de corazón:  Gústame o ambiente familiar e alegre que se respira nestas datas, pero non podemos esquecer por egoísmo as consecuencias que traen consigo un uso desproporcionado do alumeado navideño. A nai terra está falándonos, escoitémola! 

- Unha historia veraz que atrapen aos oíntes espertando as emocións cara ao obxectivo previsto: Cando eu era un neno non reparaba máis que na cantidade de luces que alumeaban no Nadal as rúas que as facía brillar como nunca. Daquela os agasallos na miña casa sempre chegaban a noite de Reis. Aínda non se impuxera a moda do Papa Noel, pero non por iso se vivía con menos intensidade estas festas. Agora que son adulto sinto que as luces deben seguir asociadas a ilusión para nenos e maiores, pero sen que iso implique para nós un derroche imperdoable. Se acurtamos os días de alumeado, acendéndoo menos días, os máis próximos aos días sinalados de Nadal aos Reis non destruímos o espírito navideño.

  - Uso de recursos literarios como metáforas ou comparacións:  Ás veces, máis resulta ser menos. Se cadra ter máis días de luces de compras indiscriminadas fainos sentir menos o especiais que son estes días breves, pero intensos de ilusión e encontro familiar cos que a maioría asociamos o Nadal.  O abuso do consumismo non pode matar o Nadal, como tampouco facernos perder o respecto e o máis escrupuloso coidado  do Planeta que todos compartimos. Precisamente esta celebración nos lembra a importancia dos ciclos para a vida, a certeza da esperanza ineludible que provocan as noites longas e frías do solsticio de inverno que preceden o espertar da Natureza nos días de sol e calor que logo han vir.  

Cuestión:   despois de analizar os exemplos anteriores con argumentos emocionais proba a realizar as túas estratexias con este tipo de argumentos seguindo os modelos propostos coa empatía, unha historia e os recursos literarios. 

Aristóteles

 UN APUNTAMENTO ARISTOTÉLICO SOBRE ESTE TEMA

O gran filósofo Aristóteles falando da persuasión na oratoria estableceu tres modos:

- O pathos consiste no uso dos sentimentos humanos para cambiar o ánimo dos oíntes. Por exemplo, se intentamos descalificar a unha persoa e usamos argumentos que provocan rexeitamento cara a esa persoa (argumentos patéticos).

- O ethos co que o orador debe transmitir credibilidade e autoridade para poder persuadir a un auditorio.

-  O logos refírese ao mundo da lóxica e do razoamento. Todo aquilo que reforza a mensaxe desde a razón, é dicir, aportando argumentos fiables.

Un discurso persuasivo para analizar: TODO VALE?

 TODO VALE?

Quen é o que pensa que todo vale?

Os seres humanos usamos a razón ou temos un balón por cabeza?

O mundial de fútbol de Qatar é un insulto á intelixencia. Hai numerosas e contrastadas razóns que o confirman. Deixarse levar polos intereses dos máis ricos, poderosos e sen escrúpulos, non é un exercicio de equilibrio racional  nin unha actuación intelixente, por máis que nos guste o deporte e o fútbol. 

De todos é sabido que o fútbol, un determinado fútbol, - ti e ti, e mais ti, o sabedes - , é máis un negocio que un deporte. É un lobo con pel de cordeiro, pero un lobo en definitiva.  E se ben o lobo é un animal e non podemos xulgar como algo impropio del a súa impiedade, o seu carácter salvaxe e sanguinario, no ser humano ambos comportamentos son degradantes e fan das persoas bestas. Que debe suceder para que o fútbol sexa sobre todo un deporte?

 Reparemos, é suficiente, no número de vítimas que a construción dos estadios do mundial de Qatar acumula na conciencia de todos os seus telespectadores ansiosos tan só por ver marcar a súa selección a toda costa. Pero o sangue derramado polos obreiros luxa todas as camisolas sexan brancas ou amarelas, mesmo as vermellas e luxa tamén os campos de herba como os tanques da guerra abafan e estragan sempre as flores.

Os emperadores romanos usaron “o pan e o circo” para mercar conciencias, tapar bocas e acalar demandas da xente do común. Imos deixarnos levar polos mesmos reclamos e caer no mesmo erro en pleno século XXI? Cada vez que acendemos a radio ou a TV, os altofalantes da información detallan e amplifican calquera anécdota dos novos gladiadores que xogan co balón nun campo que se ergueu coa explotación e o sangue de traballadores inmigrantes malpagados, un novo Coliseo. Qatar é o reino da opulencia e a desigualdade, da discriminación e a falta de dereitos humanos esenciais como algunhas seleccións quixeron evidenciar nas súas camisolas. Non lle imos poñer freo a semellante sen razón?

Evitar o debate, o conflito e a evidencia máis obvia é cómodo, mais para ver hai que abrir os ollos e, para quen os teña abertos cun mínimo desa mirada intelectual que nos fai humanos, non todo vale.  Non vale todo, non imos ser tan hipócritas. Acaso nunha sociedade como a nosa, a sociedade da sobreinformación, non sabemos as graves violacións de dereitos que pesan sobre Qatar?  Que perciban a forza da nosa conciencia! Apaga o televisor!...Non todo vale.    

CUESTIÓNS

1-      Divide en partes este discurso persuasivo.

2-      Que tipo de captatio benevolentia presenta?

3-      A quen se dirixe este texto? Que obxectivo persegue?

4-      Que argumentos usa? Enuméraos (son varios) e explícaos coas túas palabras.

5-      Que trazos lingüísticos dun discurso persuasivo atopas?

Saber máis sobre os discursos persuasivos

CARACTERÍSTICAS DO DISCURSO PERSUASIVO

Ademais das partes e a preparación deste tipo de discursos que xa estudamos, agora iremos afondando noutros detalles esenciais para mellorar a nosa capacidade oratoria. 

I- Trazos lingüísticos do discurso persuasivo:

Imos analizar os trazos que nos permitan ir mellorando a elaboración de discursos persuasivos:

a) No nivel morfosintáctico atoparémonos con unha serie de verbos que expresan causas e consecuencias asociados á argumentación: xerar, orixinar, producir... relacionables con outros do tipo  resultar, concluír, supoñer, inferir... E tamén se usan os verbos dicendi:  afirmar, declarar, asegurar, opinar... Non pode faltar o uso da primeira persoa (plural) con valor apelativo para incluír ao receptor no relato (debemos pensar, ...podemos... , queremos... realicemos...). E frecuente o uso de elementos que inciden no ritmo, figuras retóricas de repetición (por exemplo anáforas ou paralelismos).

b) A sintaxe é elaborada. Botaremos man de subordinadas para expresar a conexión entre ideas (non diriamos isto se non fose posible que tal outra cousa o fose tamén. Afirmamos o primeiro para refutar calquera díbida e porque somos coñecedores de que ....

c) Predominarán enunciados asertivos, é dicir que expresan certeza. Está demostrado que... xa se sabe que...   

d) Tamén son un elemento moi común as denominadas interrogacións retóricas tanto para captar ou manter a atención como para suxerir ou asentar unha afirmación. Quen mellor ca ti para responder a isto? e outras figuras retóricas que podemos ir probando a introducilas tanto  as de tipo semántico, como as que fan referencia ao ritmo e a forma que xa citamos anteriormente.

- antítese ou presentación de ideas ou supostos contrarios 

- apóstrofe: interromper o discurso para apelar ao destinatario.

- hipérbole ou esaxeracion.

- símil ou comparación

d) No léxico como os discuros persuasivos precisan dunha elaboración detallada e meticulosa é habitual atopar tecnicismos ou campos semánticos específicos sobre o tema o asunto que se trata que será máis específico canto máis especializado sexa o teama a tratar.   

ACTIVIDADE

 Le este texto persuasivo e sinala os trazos lingüísticos que o caracterízan:

" De feito, estamos convencidos de que a tecnoloxía é un amigo fiel. Hai dúas razóns para que sexa así:

En primeiro lugar, a tecnoloxía é un amigo, fai que a vida sexa máis fácil, máis limpa e máis longa... Quen pode pedirlle algo máis a un amigo?_  e, en segundo lugar, a tecnoloxía non supón unha análise minuciosa das súas propias consecuencias.  É  o tipo de amigo que nos pide confianza e obediencia, esixencias, que a maioría da xente se inclina a conceder porque os seus agasallos son verdadeiramente xenerosos. Pero, por suposto, tamén presenta un lado escuro; os seus agasallos non deixan de ter un prezo moi alto. Abordando os aspectos máis darmáticos, pódese formular a acusación de que o medre sen control da tecnoloxía destrúe as fontes esenciais da nosa humanidade, crea unha cultura sen fundamentación moral e socava algúns dos procesos e das relacións sociais que fan que unha vida humana mereza ser vivida. En definitiva a tecnoloxía é tanto un amigo como un inimigo. "

PROXECTO DE SÓCRATES A HIPATIA: CONSTRUÍR UN DISCURSO PERSUASIVO ESCRITO ANTE A MORTE

1- ESCOLLE AGORA ENTRE SÓCRATES ou HIPATIA para defender a un deles ante os poderosos que pretenden que morran. 

2- Deberás escribir un discurso persuasivo (ben poñéndote no seu lugar ou imaxinando que es unha especie de avogado/a defensor/a que vive nese mesmo tempo e circunstancia á que se enfrontaron Sócrates ou Hipatia).   A idea é evitar a súa morte, como persuadirás aos seus concidadáns de que non deben morrer!

3- Entregar o teu discurso na próxima sesión de clase 

 Lembra o que xa vimos no seguinte enlace:

AS PARTES  DO DISCURSO PERSUASIVO

 Un consello non haberá un bo discurso se non hai unha boa preparación e documentación previas á elaboración do mesmo. Reúne toda a información pertinente e, á hora e realizar o texto podes ter en conta os seguintes consellos sobre a persuasión e a elaboración de estratexias persuasivas: 

Exordium: Capta a atención

Narratio:  Indica a necesidade ou problema a resolver e a súa solución.

Argumentatio: Visualiza as vantaxes e inconvenientes da proposta 

Peroratio:  Conclúe movendo á acción a favor do que defendes, convence.

1-  Captar a atención: A través dunha frase ou cita famosa, pregunta atractiva ou interesante, chiste ou anécdota, algún obxecto, refrán ou dito popular, definición dun termo, comparación, unha afirmación audaz con forza e efectividade.

2- Expoñer o problema debe provocar que o receptor/a  ou receptores) vexan tamén no asunto unha necesidade. Por iso hai que preparar e documentarse para podelo afrontar, non se pode falar do que non coñeces. Claridade, datos, cifras...verídicos e áxil,  darlle forza cos recursos propios da persuasión sobre a necesidade que queres se atenda. 

3- Proposta de solución: Orixinal, creativa, pero alcanzable, clara e exposta con seguridade, dirixida a quen te dirixes.  

4- Visualización da responsabiliadade na toma da decisión. apelar ao cerebro e ao corazón. ao emocional e ao racional. Crear a conexión do que escoita co problema.

5- Invitar á acción, concluír con claridade cara a quen te direxes  co que se precisa para solucionar con orde claridade e con autoridade sen brusquedades e convición.  

 Exemplo de discurso persuasivo oral: 

 Derrubemos os muros !

 1- "We will build a great wall along the southern border. And Mexico will pay for the wall “ (Levantaremos un muro na fronteira sur e México pagará polo muro). Isto foi o que dixo Donald Trump, o presidente do país máis poderoso do mundo: Estados unidos. Pero non te sorprendas, todos construímos muros ao noso arredor constantemente. Si, ti , ti, ti e ti tamén, Cada un de nós somos responsables de levantar barreiras día a día.

2- Os muros non serven para outra cousa que non sexa dividir, discriminar, rexeitar e excluír. Levantamos muros contra todo aquilo que cremos que non paga a pena que se achegue a nosoutros. Pensamos que temos poder para impedir a convivencia e violentar os dereitos dos demais. Afastamos a aqueles cuxo xénero, preferencia sexual, aparencia física, orixe, situación económica ou especie non  agrada. Sabias que sete mulleres son asasinadas cada día en México? , que somos o segundo lugar en crimes por homofobia no mundo e que o terceiro no maltrato animal? E que a riqueza é a principal causa de discriminación neste país?

3- Nun mundo globalizado, deberiamos estar construíndo pontes e non muros. Os muros sepárannos, afástannos e fannos persoas terribles. Xérannos un poder inxusto e enfermo. Un muro sempre traerá inxustiza para quen está do outro lado. Debemos comezar a derrubalos. Aprender a aceptarnos, tendérmonos a man, dar a oportunidade aos outros de vivir con liberdade: homes, mulleres, animais, pobres, migrantes, obesos, gays, indíxenas, todos fomos colocados neste planeta para coexistir cos mesmos dereitos e as mesmas oportunidades.

4- Se nós seguimos construíndo barreiras, seguiremos xerando odio nos outros e resentimentos en nosoutros mesmos, isto só xerará violencia. Ë este o mundo que queremos? Un mundo onde todos nos facemos dano? Non o creo.

5- Por iso hoxe, quero pedirche a ti e a ti e a ti tamén que non sigas construíndo barreiras ao teu redor, aprende a aceptar ao que non ten a mesma cor de pel ca ti, que non ten a mesma capacidade adquisitiva, ao que é máis baixiño ou máis gordiño, ao can e ao gato, finalmente , ti non es perfecto e alguén tamén che pode discriminar. Paremos xa. Deixemos de odiar. E ti ? Cantos dos teus muros derrubarás hoxe?

PROXECTO DE SÓCRATES A HIPATIA. QUEN FOI HIPATIA? (III)

  A DERRADEIRA FILÓSOFA DA  ANTIGÜIDADE

Defende o teu dereito a pensar, porque incluso pensar de maneira errónea, é mellor que non pensar

                                                                                                                                    Hipatia

Contexto a ter en conta:  Alexandría (Exipto, daquela provincia romana) o Imperio romano vivía unha turbulenta crise que estalou precisamente alí baixo a forma de revoltas entre distintos credos tras da oficialización do Cristianismo que cambiou o seu papel na escena política e social da época, pasou de ser perseguido a ser perseguidor.  Un exemplo: O decreto do 391 a.C. promulgado polo emperador Teodosio que prohibía os rituais públicos pagáns e os seus principais centros de culto. Un deses templos sería aquel antigo templo que os Tolomeos escolleran en Alexandría como biblioteca e onde se criaría e educaría Hipatia.

 ACTIVIDADES:

-  Quen foi Hipatia de Alexandría? Procura máis información sobre ela.

- Por que mataron a Hipatia? Repara na relación que mantivo co poder  político e relixioso e os poderosos á hora de reflexionar sobre o seu asasinato.

PROXECTO DE SÓCRATES A HIPATIA: O XUÍZO E A MORTE DE SÓCRATES (II)

 É peor cometer unha inxustiza que sufrila

                                                                Sócrates

 

Outra visión da morte de Sócrates  

Podes escoitar tamén as últimas palabras de Sócrates ata 1:22. 

Debémoslle un galo a Esculapio, Critón, paga a débeba! sobre estas enigmáticas derradeiras palabras de Sócrates.

ACTIVIDADES: 

Agora  proba ti a dar respostas a esta preguntas:

1- Por que mataron a Sócrates?

2- Por que Sócrates escolleu a morte?

PROXECTO DE SÓCRATES A HIPATIA: A MORTE DOS IMPERIOS. OS SOFISTAS E SÓCRATES (I)

Para que vale a Dialéctica?  Que uso se facía da Oratoria en Atenas e na Grecia Antiga? 

Imos responder a esta pregunta estudando as diferenzas entre os sofistas e Sócrates o que nos permitirá ademais de coñecérmonos mellor a nós mesmos, reflexionar acerca da nosa propia existencia. Este proxecto centrarémolo primeiramente na Atenas democrática do século V a. C.  que acabamos de visitar fugazmente grazas a curiosa historia de amor entre Pericles e Aspasia. Mais agora imos desprazar o obxectivo da cámara cara a figura de Sócrates do cal xa falamos para  saber da súa aportación esencial á oratoria e á filosofía.  Observarémolo como símbolo da fin dun imperio que puido ser e que as loitas polo poder e as vicisitudes da guerra, mesmo a lamentable condea a morte do propio Sócrates van derivar de xeito irremediable nunha derrota e destrución daquela esplendorosa Atenas, da clásica e modélica.  Tamén arrastrará ao declive a súa rival e aparente vencedora, a oligárquica Esparta e mesmo ao resto da Grecia Antiga.  Contemplaremos entón como emerxen novas propostas efémeras de grandes imperios como a de Alexandre o Magno e como a historia de morte e destrución volve a repetirse ao longo dos tempos desta volta na figura de Hipatia, a derradeira filósofa grega que funcionará a modo de epílogo deste proxecto. 

ATENAS DEMOCRÁTICA AMEAZADA POLO IMPERIO PERSA

A piques de rematar o século VI, Atenas era unha simple cidade estado que fora gobernada por aristócratas e oligarcas, pero tivo a sorte de atoparse coa Democracia como motor interno dun novo tempo para a polis. O salto da reflexión da dialéctica filosófica e ao debate político deuse naquel momento en Atenas grazas a personaxes como Clístenes que aplicou aquela teoría filosófica dos contrarios no ano 508 a. C. reclamando a “isonomía”, unha igualdade entre pobres e ricos ante a lei, un poder igual de todos os cidadáns, fundamento da democracia.  Enfrontouse e derrotou así  á “timocracia” de Solón, é dicir, a exclusividade de dereitos en función da riqueza ou da herdanza familiar (aristocracia). Foi Clístenes o que introduciu tamén o ostracismo para impedir a volta dos tiranos.

Tamén tivo sorte Atenas  na 1ª Guerra Médica ao outorgar a Milcíades o mando do exército terrestre e que este se decidira atacar por sorpresa en Maratón ás tropas persas de Darío, rei do imperio Persa, superiores en número ás atenienses. A vitoria lograda con 6000 mortes persas fronte a 192 gregos provocou a retirada inimiga de inmediato.

A seguinte etapa vén da man de Temístocles que aproveita as minas de prata  para defenderse en Exina, pero realmente preparar unha enorme flota que lle permitirá no 480 a. C. afrontrar un novo ataque persa. A pesar de ser arrasada Atenas polos persas, Xerxes, o seu rei, pensándose seguro gañador caeu na  falsas palabras simuladas dunha traición ateniense e envía ao estreito de Salamina a súa enorme flota, que vai ser destrozada polas trirremes de Atenas.  Pero a democracia ateniense, tras da segunda vitoria deu un primeiro aviso da súa debilidade ao enviar ao ostracismo de Temístocles.

 

O ESPLENDOR DA ATENAS DE PERICLES, A POLIS DE SOFISTAS E DE SÓCRATES

 Aquela vitoria contra un gran imperio deulle a Atenas e aos gregos pé a crear o seu propio imperio. Nace así a Liga de Delos  450 a. C. unha curiosa fórmula de dominio ateniense con máis de 200 estados aliados, un verdadeiro imperio. Un ano despois chega a cidade Aspasia e no esplendor de Atenas esta muller será quen de atoparse con filósofos e sofistas como Protágoras e con Sócrates. Como xa sabemos acabará sendo esposa de Pericles, o xefe político de Atenas cando este constrúe o Partenón, o gran templo de Atenea en 15 anos e todo parece cambiar... 

A Atenas foran chegando os filósofos e mestres de oratoria denominados sofistas, mestres para aprender a falar en público: nas asembleas políticas, nos xuízos e mesmo nos discursos públicos laudatorios na honra de cidadáns vivos ou mortos. 

De novo podemos ver a influencia dos pensamentos e debates no teatro: Sófocles, amigo de Pericles levou a escena en 442 a.c. Antígona onde se plasma o relativismo dos sofistas, pero tamén a esencia dun discurso socrático. Sócrates que daquela tiña 25 anos asistiu con toda seguridade a algunha das 32 representacións desta traxedia que se realizaron na cidade. Lembremos que Aspasia tamén andaría por alí, quizás botándolle unha man a Pericles nos seus discursos. Pericles repudiara xa a súa primeira esposa, Agarista, no ano 445 a. C. 

Lembra que Pericles usou ben os seus coñecementos oratorios para realizar en distintas ocasións e con distintos motivos discursos de gran transcendencia:.  

Un discurso xudicial para defender a súa nova esposa no xuízo contra Aspasia acusada de corromper ás mulleres e de impiedade (posiblemente no 438 a.C.)

E un discurso político ante a Asemblea para convencer aos cidadáns  para que aprobaran as súas propostas como a da posta en marcha da que coñecemos como a 2º Guerra do Peloponeso.  Pericles no seu proxecto político foi capaz de planificar a derrota do maior inimigo da Atenas democrática, que agora estaba en Grecia, esa Grecia que ambicionaba dominar: a oligarquía de Esparta. Convence con frases como:

- "A maior gloria lógrase superando os maiores perigos"

Logra que Atenas entre en guerra con Esparta, para defenderse e reclutar á poboación nun lugar libre de ataques por terra  ordena que se levanten os Muros Longos entre Atenas e o seu porto o Pireo, para protexer aos seus dentro da cidade, asegurándose que unha flota abasteza á cidade. Era o 431 a.C.  naquel inverno pronuncia o discurso laudatorio fúnebre  na honra das vítimas tras un primeiro ano de guerra. Trátase dun discurso no que se declara defensor da Democracia. Constitúe un orixinalísimo exemplo de conciencia ciudadá e un modelo de reflexión política que amosa unha optimista confianza nas posibilidades do progreso e da cultura humana.

Todo parecía ir ben, pero aparece a peste un ano despois e Pericles morre a causa da pandemia no 429 a.c. Tucídides viviu e describiu o discurso de Pericles e a lamentable situación posterior das xentes de Atenas nestes anos tras da aparición da peste na polis. Ese sería un segundo presaxio da morte do esplendor de  Atenas... 1/3 da poboación morrería...

(Continuará)

CUESTIÓNS: Tras da lectura e ver o vídeo responde: 

1- Que era o ostracismo?

2- Que son as Guerras Médicas? Que provocou a vitoria de Atenas?

3- Que é a Liga de Delos? Con que finalidade se constitúe?

4- A sofística ten algo que ver coa Democracia en Atenas? 

5-Que relación ten a Antígona de Sófocles coa dialéctica da época?

6- Procura os temas e algunha cita dos discursos de Pericles.

7- Indaga canto cobraba Sócrates polas súas leccións e como as realizaba.

8-  Explica o método dialéctico de Sócrates: Que era a maiética?

9-  Para saber máis:  Que pasa tras da morte de Pericles? Podes ler as seguintes liñas:

Atenas permanece orfa sen un novo líder e tampouco terá na guerra contra Esparta a mesma fortuna de tempos atrás. Mesmo uns  xenerais atenienses vitoriosos ao non recoller os cadáveres dos caídos nunha batalla naval, serán xulgados e condeados á morte (a beber a cicuta) sendo Sócrates o único cidadán de toda a asemblea que se opuxo á pena capital que reclamaba unha masa cega que votou.   As novas campañas militares resultan ser un desastre que dirixen antigos discípulos de Sócrates (Alcibíades e Nicias). Sócrates tiña unha posición crítica ou incómoda para os malos gobernos democráticos que se sucedían (pensaba que os que políticos deberían ser persoas máis sabias, con maiores virtudes) e finalmente houbo un intento de golpe de estado de carácter oligárquico, denominado o dos 30 tiranos, entre os que estaba tamén un ex-discípulo socrático. Cando se volve a recuperar a Democracia en Atenas, Sócrates conta cun bo número de inimigos como veremos en detalle na seguinte entrada.

OS XÉNEROS ORATORIOS

 ACTIVIDADES: Despois de ver os vídeos:

1- A que tipo de xénero oratorio cres que pertencen estes tres exemplos vistos nos audiovisuais?

Deliberativo: Discursos políticos.

Laudatorio: Discursos para honrar a unha persoa, país, etc...

Xudicial: Discursos ante un tribunal para xulgar unha causa.

 

2-   UNHA PONTE ENTRE O ANTERIOR E O PRÓXIMO PROXECTO E DEBATE A DESENVOLVER:  Procura información sobre estas dúas personaxes do teatro grego das cales algo xa falamos e agora imos coñecer un pouco máis. Son ANTÍGONA e LISÍSTRATA.  Ambas gardan unha relación moi especial coa guerra e co poder nunha época, lembra, na que elas só fiaban la.  Despois de investigar responde:

- Quen eran ?

- Que lles pasou ou que fixeron,?

- Cando se representaron estas obras, que autores foron os seus creadores?

- Fixémonos especialmente na súa relación coa guerra e co poder,como a definirías?  

3- Para rematar, despois de escoitar estas cantigas, indica que aspectos se destacan nestas actualizacións das personaxes de: Antígona (I) Lisístrata (II) Argumenta as respostas.

As partes dun discurso persuasivo

 

Un discurso persuasivo non se pode improvisar. Tampouco podemos realizar un discurso perfecto sen analizar e coñecer algo sobre a oratoria Para evitar que sexan caóticos ou incompletos os nosos discursos iremos aprendendo a estruturar e preparalos pouco a pouco. Hoxe imos fixarnos en algo do que non podemos prescindir como primeiro paso no proceso de creación dun bon discursos: As compoñentes para elaborar un discurso convincente:

INVENTIO: Consiste en elixir as ideas que se empregarán para elaborar o discurso. Que debo dicir para convencer?

DISPOSITIO: Consiste en ordenar as ideas de xeito que os argumentos que usemos resulten máis claros e impactantes. Pode haber diferentes estruturas. Como organizo o que vou dicir para ser máis persuasivo?

ELOCUTIO: Consiste en expresarse con corrección e claridade, procurando que a beleza  (usando recursos retóricos). Que estilo debo usar para resultar convincente?

MEMORIA: Son as técnicas que facilitan a memorización do discurso, xa que debo expoñelo sen telo que ler. Como memorizar o meu discurso?

ACTIO: É a arte de pronunciar e modular a voz e incorporar os xestos e desprazamentos ao realizar o discurso. Como debo pronunciar e moverme para ser más persuasivo?

Iremos traballando todas estas cuestións a modiño como dixemos. Todo isto hai que preparalo antes de pronunciar ese discurso persuasivo que é algo máis que argumentar. Abordemos esa parte inicial denominada a DISPOSITIO: Como organizo o que vou dicir?  para o que resulta fundamental saber que os discursos adoitan responder a unhas partes ben diferenciadas:

AS PARTES DO DISCURSO PERSUASIVO

EXORDIUM: Unha introdución onde é imprescindible gañarse a simpatía da audiencia. 

NARRATIO: Unha exposición dos feitos, ben seleccionados e dispostos con orde e claridade.

ARGUMENTATIO: Expoñer as razóns que favorecen o que defende o orador (autor do discurso) e que serven para refutar as ideas contrarias. 

PERORATIO: Conclusión do discurso. Recapitulamos reunindo brevemente os argumentos e dirixímonos de forma emotiva e retórica para persuadir a audiencia.

No seguinte vídeo nos explican estas partes: 

ACTIVIDADES

1-  Fixémonos hoxe no comezo dos discursos persuasivos na CAPTATIO BENEVOLENTIA é dicir, unha figura retórica e literaria para gañarse a simpatía do auditorio.

Para os comezos dos discursos (EXORDIUM) é importante saber usar a "captatio benevolentia". Esta expresión latina significa: Capturar (captatio), favorablemente e para ben (bene)  a atención, o interese e a vontade (volentia) do público.

Inventa varias formas de atraer favorablemente cara o que dis a atención, o interese ou a vontade dos que te escoitan:

2-   Xa que o discurso persuasivo usa distintas funcións da linguaxe ademais da referencial, repasemos logo as Funcións da linguaxe a partir do minuto 5,45 do seguinte vídeo: 

 

Intenta, despois de ver o vídeo, identificar cada unha das funcións da linguaxe coas intencións comunicativas seguintes :

A) Expresiva ou emotiva 

B) Apelativa ou conativa

C) Referencial ou representativa 

D) Poética ou estética

E) Fática ou de contacto

F) Metalingüística

Intencións comunicativas:

I- Informar obxectivamente sobre algo. Falamos dun referente ou varios do contexto.

II-  Confirmar que está chegando a información. Procura saber se a canle funciona.

III- Procurar obter unha resposta da persoa á que te dirixes, o receptor

IV- Resaltar a forma da mensaxe con recursos propios da literatura ou a publicidade.

V- Expresar un sentimento, emoción ou opinión. Centrada no que sinte o emisor.

VI- Cando falamos da propia linguaxe, estamos falando do código.

3- Exemplos: Cal é a función da  linguaxe  que se usa en cada un dos exemplos seguintes?

a) Está rematando o mes de outubro.

b) Creo que Marín é o mellor porto de mar de Galicia.

c) Enténdesme?

d) Libre como os paxaros ou como o árabe no deserto

e) Por que me gusta tanto iso que dis?

f)  Marilar Aleixandre premio Nacional de Narrativa 2022 coa novela: As malas mulleres.

g) Miguel, ven para aquí. 

h) Bos días!

i)  Aspasia foi o faro que iluminou o camiño a seguir polas mulleres na Atenas democrática.

l) Quen de vós pensa intervir hoxe no debate?

m) A palabra "ponte" é un substantivo e ten dúas sílabas.

SAL VS PEMENTA?

 

Ao desenvolver o Proxecto Aspasia fomos vendo algunhas das claves da argumentación, para saber como era un texto argumentativo, imos ver agora as semellanzas e diferenzas que ten co texto persuasivo. 

O texto argumentativo e o texto persuasivo.

A argumentación e a persuasión  adoitan confundirse porque son conceptos próximos e relacionados.

A estrutura que ambos seguen normalmente tamén é coincidinte: 

a) Enunciase un argumento, 

b) Explícase ou desenvólvese con razoamentos.

c) Finalmente asentámolo con evidencias nunha conclusión. 

Imos coas similitudes

Os textos argumentativos e os persuasivos son semellantes na súa forma ou estrutura ambos defenden unha tese (unha idea central ou opinión) mediante argumentos. 

As diferenzas

A súa intención é diferente. Se o que queremos é xustificar a nosa tese con razóns convincentes, explicando por que opinamos algo, estamos creando un texto argumentativo no que usaremos sobre todo a idea de informar obxectivamente (función representativa da linguaxe).

Mais se o que pretendemos é convencer aos demais  para que estean de acordo coa nosa opinión ou influamos  no seu comportamento, estamos creando un texto persuasivo onde botamos man de recursos que chamen á atención do que recibe a mensaxe tentando sorprender, sumando emocións e mesmo recursos literarios (funcións apelativa, expresiva e poética).

Poñamos un exemplo: IR AO CINEMA

Será ben distinto argumentar que che gusta ir ao cine que se tes que convencer aos teus amigos que te acompañen a ver unha película hoxe.

Cuestións

1- Proba a realizar un texto argumentativo con tres argumentos para ir ao cinema e logo realiza outro texto persuasivo no suposto de que quixeras ir ao cine hoxe e precisases ir acompañado dos teus amigos. 

2-Unha actividade para crear un mini debate en dúas partes:

Fai un texto argumentativo para defender cada unha das dúas teses:

SAL VERSUS PEMENTA?  

3- Logo transforma o texto argumentativo nun texto persuasivo e fíxate ben nos cambios que introduces para logralo.  

Algunhas pautas para preparar o debate do Proxecto Aspasia

 

Pensamento Crítico:  Obxectivos da actividade

•       1. Aprender a debater

•       2.Distinguir entre feitos, afirmacións e opinións

•       3. Ser capaz de encontrar evidencias que apoien e demostren feitos e afirmacións

•       4. Coñecer os principios da Teoría da Argumentación e como se constrúe unha argumentación.

•       5. Diferenciar entre demostración, argumentación e descrición, sabendo utilizar en cada caso a ferramenta oportuna.

•       6. Identificar ideas e argumentos falaces nun discurso, así como aprender a desmontalos.

•        7. Adquirir habilidades para a investigación tales como a análise dunha cuestión desde diferentes perspectivas ou o saber preguntarse.

 

Calendario do debate e regras do proxecto

•       Luns- Martes: As fichas de traballo:
                                Investigación e información. Rematamos as fichas

Debemos ir elaborando fichas cos temas básicos do debate cantos máis datos teñamos de cada tema mellor. Todo o mundo debe ter na libreta as cinco fichas completas nesta semana:

 - A dialéctica e a Filosofía.

 - A democracia na Atenas do século V a. C.

 - As mulleres  en Atenas e na antiga Grecia.

 - Que sabemos de Aspasia: Hetera ou mestra de retórica e filosofía?

 - Que sabemos de Pericles? Xefe político, orador e amante.

 

•       Xoves: Preparamos as argumentacións.

 Como a tese xa está enunciada, temos que procurar elaborar argumentos a favor desa tese como mínimo cada un dos 5 apartados nos que indagamos.

Acto seguido debemos enunciar unha antítese e elaborar os argumentos coas que defendela como mínimo nos 5 apartados nos que estivemos informándonos.

Decantámonos por unha antítese principal aínda que existan varias antíteses válidas que incluamos no debate posterior.

COMO ARGUMENTAR?

 Argumentación:  Defensa razoada dunha idea coa intención de convencer. Predomina a intención persuasiva sobre a informativa.

 Estrutura da argumentación:

       - Introdución: Presenta o tema  e formúlase a tese.

       - Corpo: Parte central máis extensa na que se expoñen argumentos que apoian a   tese.

        - Conclusión:  Resumo dos argumentos para confirmar a posición defendida.(Evidencia)

 Os argumentos:  Deben ser claros e verosímiles e estar relacionados co tema.

TIPOS DE ARGUMENTOS:

         -De autoridade: baseados  na opinión dunha persoa de recoñecido prestixio.

          -De analoxía:  fundamentado na comparación de dúas situacións semellantes.                      

           -De datos: achegar información científica, histórica ou estatística.

           -De exemplificación: usando exemplos concretos que apoian a tese.

           -Experiencias persoais: utilizando situacións vividas por un mesmo.

            - Análise e eliminación doutras opcións referencia a pros e contras doutras  opinións ou ideas.

•       Martes:  Realizamos o debate.

RECOMENDACIÓNS PARA OS GRUPOS DE DEBATE

Preparando a estratexia de debate:

•       1. Identificar os elementos dunha estratexia de debate, así como coñecer a súa natureza e función: a base argumental; as liñas argumentais e a idea forza.

•       2. Ser capaz de deseñar en grupo estratexias de debate que despois serán postas en práctica a partir desa idea forza argumento central.

•       3. Utilizar as evidencias como ferramenta para demostrar e reforzar argumentos propios, así como para refutar ideas contrarias.

•        4. Aprender e adquirir a capacidade de refutar ideas contrarias

•       5. Adquirir a capacidade de elaborar quendas completas para a exposición nun debate (introdución, refutación e conclusión)

Normas do debate:

      Dividiremos aleatoriamente a aula en grupos para entrar a debater.

•       Poderá tocarnos defender a tése ou pola contra a antítese.

•       Usaremos a estrutura dos 5 apartados de investigación como base inicial do debate e iremos facendo as intervencións gardando as quendas, tempos e criterios establecidos previamente)

•       No caso de aparecer novas argumentacións incorporarémolas no debate despois de abordar as 5 predeterminadas.

•       Grupos de debate: Intervirán todos os que teñan preparado o debate (que teñan os seus argumentos) e farán dúas intervencións de aproximadamente 5 minutos: a inicial e a réplica (tras escoitar a inicial do equipo contrario).

LEMBRADE:

-          Estratexia de debate a partir dos cinco argumentos base.

-          Manter unha idea forza entre os argumentos.

-          Escóllese a orde de intervención.

-          Preparar unha réplica para cada punto do grupo contrario procurando en desenmascarar a “falacia” ou “incoherencia” que agochan os seus argumentos e contrargumentar con contundencia tentando pechar o debate.

 

•       Xoves:  Redactamos as nosas sínteses.

Temos que redactar  por escrito (lembrade en galego) a nosa propia síntese tras do debate que logo debemos entregar.

Na síntese deberemos facer uso dos nosos argumentos, pero podemos incorporar calquera outra argumentación a favor e encontra que fixeran os nosos compañeiros coa idea de reforzar a nosa propia conclusión.

XA ESTAMOS PREPARADOS/AS?

Cada quen ten que ter todos estes pasos cubertos na súa libreta e con corrección para opter a cualificación positiva neste proxecto.

En caso contrario deberá repetilo (total ou parcialmente).

A tese preestablecida

Como ben sabedes a tese deste Proxecto establecémola ( fíxoo o profesor) antes de comezar a informarnos. Non sempre ten por que estar preestablecida, pode ser froito dunha investigación previa ao  debate.

A idea é enriquecermos o pensamento crítico nesta caso sobre o rol masculino e feminino ao longo da historia.

•       A tese é: Houbo un movemento a prol da emancipación feminina na Atenas democrática do século V a. C.? Cremos que si.